Lokavt Nedir?
Lokavt, işveren veya işveren vekili tarafından kendi teşebbüsü ile ya da bir işveren kuruluşunun kararı doğrultusunda işçilerin topluca işten uzaklaştırılması ve iş yerindeki faaliyetlerin tamamen durması olarak tanımlanır. Bu süreç, işverenin toplu iş görüşmelerinde istediği sonuçları elde etmek amacıyla iş yerini kapatmasını ve işçilerin iş sözleşmelerini askıya almasını içerir. Lokavt, işçi grevlerine karşı işverenlerin elinde bulunan bir araçtır ve toplu iş sözleşmesi müzakerelerinde önemli bir rol oynar.
Kanuni Lokavt Nedir?
Kanuni lokavt, toplu iş sözleşmesi müzakereleri sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikasının grev kararı alması durumunda işverenin iş yerini geçici olarak kapatmasıdır. Kanuni lokavtın özellikleri arasında mesleki amaç, yasal prosedüre uygunluk ve lokavt yasağı veya engelinin bulunmaması yer alır. Kanuni lokavtın uygulanabilmesi için belirli yasal şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, işverenin lokavt kararı alırken hukuki zemine dayanmasını sağlar ve lokavtın meşruiyetini korur.
Kanuni Lokavtın Yasal Şartları
Mesleki Amaç: Lokavtın uygulanmasında işverenin mesleki bir amacı olmalıdır. Bu, genellikle toplu iş sözleşmesi müzakerelerinde işverenin taleplerinin kabul edilmesi için bir baskı aracı olarak kullanılır.
Yasal Prosedüre Uygunluk: Lokavt kararı, ilgili yasal prosedürlere uygun olarak alınmalı ve uygulanmalıdır. Bu, işverenin yasal süreçlere uygun hareket etmesini ve işçilerin haklarının korunmasını sağlar.
Lokavt Yasağı veya Engelinin Bulunmaması: Kanuni lokavtın uygulanabilmesi için yasal bir lokavt yasağı veya engelinin bulunmaması gerekmektedir. Bu, işverenin lokavt kararı alırken yasaların öngördüğü tüm gereklilikleri yerine getirdiğini gösterir.
Kanuni Lokavtın İşçi ve İşveren Üzerindeki Etkileri
Kanuni lokavta uğrayan işçilerin iş sözleşmelerinden doğan hak ve borçları, lokavt süresince askıya alınır ve işçiler bu dönemde başka bir işte çalışamazlar. Lokavt süresince işçiler iş görme, işveren ise ücret ödeme yükümlülüğünden muaf tutulur. Ancak, karşılıklı gözetme ve sadakat yükümlülükleri devam eder. İşveren, kanuni lokavt süresince işçilerin yerine sürekli veya geçici olarak başka işçi alamaz veya çalıştıramaz.
İşçilerin Hak ve Borçları
Haklar: Lokavt süresince işçilerin iş sözleşmesinden doğan hakları askıya alınır, ancak bu haklar lokavtın sona ermesiyle birlikte tekrar yürürlüğe girer. İşçiler, lokavt süresince başka bir işte çalışamazlar ve işverenin kendilerine yeniden iş sağlamasını beklemek zorundadırlar.
Borçlar: İşçiler, lokavt süresince iş görme borcundan muaf tutulur. Ancak, sadakat ve gözetme yükümlülükleri devam eder. İşçiler, lokavt süresince işverenin çıkarlarına zarar verecek faaliyetlerde bulunmamalıdırlar.
İşverenin Hak ve Borçları
Haklar: İşveren, kanuni lokavt süresince işçilerin iş görme borcundan muaf tutulur ve ücret ödeme yükümlülüğü geçici olarak askıya alınır. İşveren, lokavt süresince işçilerin yerine geçici veya sürekli olarak başka işçi alamaz.
Borçlar: İşveren, lokavt süresince işçilerin haklarını korumakla yükümlüdür ve lokavt sona erdiğinde işçilere yeniden iş sağlamak zorundadır. Ayrıca, işveren lokavt süresince iş yerinde güvenlik ve bakım gibi temel hizmetleri sürdürmekle yükümlüdür.
Kanuni Lokavtın Sona Ermesi
Lokavt sona erdiğinde, askıya alınan iş sözleşmelerinden doğan borçlar yeniden yürürlüğe girer. Bu durumda, işçi tekrar iş görme yükümlülüğünü yerine getirir ve işveren de ücret ödeme sorumluluğunu yerine getirmeye başlar. Ancak, işveren işçilere iş vermekte gecikirse veya tamamına iş sağlamazsa, bu durum kanun dışı lokavt olarak değerlendirilir.
İş Sözleşmelerinin Yeniden Yürürlüğe Girmesi
Lokavtın sona ermesiyle birlikte, işçilerin ve işverenin iş sözleşmesinden doğan tüm hak ve borçları tekrar aktif hale gelir. İşçiler, işlerine geri dönerek iş görme borçlarını yerine getirirler ve işveren de ücret ödeme yükümlülüğünü tekrar üstlenir. İşverenin, lokavtın sona ermesiyle birlikte işçilerin tamamına iş sağlamaması durumunda, bu davranış kanun dışı lokavt olarak nitelendirilir ve yasal yaptırımlara tabi olabilir.
Kanun Dışı Lokavt Nedir?
Mesleki amaç taşımayan, yasal prosedüre uygun yapılmayan veya lokavt yasağı ya da engeli bulunmasına rağmen gerçekleştirilen lokavt, kanun dışı lokavt olarak kabul edilir. Kanun dışı lokavt durumunda, işveren işçilerin haklarını tam olarak ödemek ve uğradıkları zararları karşılamak zorundadır. İşçiler, kanun dışı lokavtı öğrendikleri günden itibaren 6 iş günü içinde veya her halükarda kanun dışı lokavtın bitiminden itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilirler.
Kanun Dışı Lokavtın Sonuçları
İşverenin Yükümlülükleri: Kanun dışı lokavt durumunda işveren, işçilerin lokavt süresince doğan tüm haklarını eksiksiz olarak ödemek ve işçilerin uğradıkları maddi zararları karşılamak zorundadır. Bu, işverenin kanun dışı lokavt uygulayarak işçilere haksız yere zarar vermesini önlemek amacıyla getirilmiş bir düzenlemedir.
İşçilerin Hakları: İşçiler, kanun dışı lokavtı öğrendikleri günden itibaren 6 iş günü içinde veya kanun dışı lokavtın sona ermesinden itibaren 1 yıl içinde iş sözleşmelerini haklı nedenle feshetme hakkına sahiptir. Kanun dışı lokavt devam ettiği sürece, işçilerin bu fesih hakkı işlemeye başlar ve işçilerin hakları korunur.
