Boşanma, Medeni Kanunumuzun 161 ile 185. maddeleri arasında düzenlenmiştir ve iki şekilde gerçekleşir: Çekişmeli ve anlaşmalı boşanma. Bu yazımızda bu iki tür boşanmanın farklarını ve özelliklerini inceleyeceğiz. Ancak, boşanma süreci karmaşık olduğundan, hak kaybına uğramamak için bir avukata danışmak önemlidir.

Tarafların boşanma konusunda anlaşamadığı ve karşılıklı olarak birbirine kusur izafe ettiği durumlar çekişmeli boşanma olarak adlandırılır. Bu tür davalarda, taraflar karşı tarafın kusurlu olduğunu ispat etmeye çalışırlar. Çekişmeli boşanma davaları uzun sürebilir çünkü her iki taraf da iddialarını kanıtlamak için deliller sunar. Düğün videoları, mal varlığı belgeleri, banka hareketleri, telefon kayıtları, tanıklar gibi deliller kullanılabilir. Boşanma gerekçesi ispatlanırsa, hakim kusursuz ya da daha az kusurlu taraf lehine boşanma kararı verebilir. Çekişmeli boşanmalarda kararlar temyize götürülebilir, bu da davaların yıllarca sürebilmesine neden olabilir.

Anlaşmalı boşanma, tarafların boşanma konusunda uzlaşarak ve gerekli şartları yerine getirerek hızlı bir şekilde sonlandırdığı bir süreçtir. Bu davalar genellikle tek celsede sonuçlanır. Taraflar boşanma protokolü hazırlayıp mahkemeye başvururlar ve duruşmada her iki tarafın da boşanma iradesini açıkça göstermesi gerekir. Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için evliliğin en az bir yıl sürmüş olması, tarafların mahkemede bizzat bulunması ve mali konular ile çocukların velayeti gibi hususlarda anlaşmaya varılması gerekir. Hakim, çocukların ve tarafların menfaatlerine göre bazı düzenlemeler yapabilir.

Boşanma sebepleri özel ve genel boşanma sebepleri olarak ikiye ayrılır:

Özel Boşanma Sebepleri: Zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme, terk, ve akıl hastalığı gibi belirli olaylar boşanma sebebi olarak kabul edilir.

Genel Boşanma Sebepleri: Evlilik birliğinin temelden sarsılması, eşlerin anlaşarak boşanması ve ortak hayatın kurulamaması gibi nedenler genel boşanma sebepleri arasında yer alır.

Mutlak Boşanma Sebepleri: Bu sebeplerin ispatı halinde hakim boşanmaya karar vermek zorundadır. Zina, hayata kast ve eşlerin boşanma hususunda anlaşması gibi sebepler bu kategoridedir.

Nispi Boşanma Sebepleri: Bu nedenlerde, yalnızca boşanma sebebinin varlığı yeterli değildir, aynı zamanda ortak hayatın çekilmez hale geldiği de ispat edilmelidir. Suç işleme, haysiyetsiz hayat sürme ve evlilik birliğinin temelden sarsılması nispi sebepler arasında yer alır.

Zina: Zina, eşlerden birinin başka biriyle isteyerek cinsel ilişkiye girmesi durumunda ortaya çıkar ve boşanma sebebi sayılır.

Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış: Eşin hayatına yönelik saldırılar veya fiziksel ve psikolojik şiddet bu kategoride değerlendirilir.

Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme: Toplum nezdinde küçük düşürücü suçlar işleyen ya da haysiyetsiz bir yaşam süren eş boşanma sebebi oluşturur.

Terk: Eşlerden birinin hukuka aykırı olarak evi terk etmesi veya haklı bir neden olmadan ayrı yaşaması durumu.

Akıl Hastalığı: Akıl hastalığı nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için hastalığın iyileşmeyeceğinin sağlık raporuyla belirlenmiş olması gerekir.

Bu nedenlerle boşanma davalarının her biri kendine özgü süreçler ve hukuki detaylar içerir. Bu tür davalar karmaşık ve uzun süreçler olduğundan, hukuki yardım almak kritik önem taşır.

Türk Medeni Kanunu'nun 166. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, evlilik birliğinin temelinden sarsılması nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için belirli şartların varlığı gerekmektedir. Evlilik birliği, taraflardan en az biri için artık sürdürülemez hale gelmiş olmalıdır. Başka bir deyişle, ortak hayatın devamı eşlerden en az biri açısından beklenemeyecek derecede sarsılmış olmalıdır. Ayrıca, 166. maddenin 2. fıkrasına göre, davacı tarafın kusurunun daha ağır olduğu itiraz edilmemiş ya da bu itiraz reddedilmiş olmalıdır.

Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için belirli şartlar bulunmaktadır. İlk olarak, evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekmektedir. İkinci olarak, tarafların birlikte mahkemeye başvurmaları veya bir eşin açtığı davayı diğerinin kabul etmesi şarttır. Hakim, tarafları bizzat dinleyerek, onların boşanma konusundaki iradelerini serbestçe beyan ettiklerine kanaat getirmelidir. Ayrıca, taraflar arasında yapılan anlaşmanın hakimin onayından geçmesi gerekmektedir. Bu dört şartın sağlanması halinde anlaşmalı boşanma gerçekleşebilir.

Ortak hayatın yeniden kurulamaması durumuna dayalı olarak boşanma kararı verilebilmesi için, öncelikle herhangi bir boşanma sebebi ile açılan davanın reddedilmiş olması gerekir. Bu ret kararının kesinleşmesinden itibaren üç yıl geçmiş olmalı ve bu süre içinde taraflar arasında ortak hayat yeniden kurulmamış olmalıdır. Bu şartlar altında, eşlerden biri boşanma davası açabilir.